Beyoncé và Tom Brady tin vào điều đó - nhưng các chuyên gia cho rằng đó chỉ là mốt đồ uống mới nhất thời.

Nước kiềm - nước đã được xử lý để có độ pH cao hơn hầu hết các loại nước máy và nước đóng chai, đang trở nên phổ biến. Ảnh: nito100/Getty Images/iStockphoto

Gần đây, Kate - bạn tôi, bỗng trở nên rất tin vào nước kiềm. Có vẻ như cô ấy luôn mang theo bên mình một chai nước kiềm, và cách mà cô ấy chia sẻ về nước kiềm có thể khiến bạn nghĩ đó là thuốc tiên của cuộc sống. Nó giúp da đẹp hơn, tăng khả năng tập trung, và có vị rất ngon nữa. Một lần, khi cô ấy đang say nôn nao (thật đúng lúc), có người đã mua cho cô ấy một chai nước kiềm, và cô ấy đã trở thành một người tin vào nước kiềm kể từ đó. 

Bạn tôi không phải là người duy nhất. Nước kiềm - nước đã được xử lý để có độ pH cao hơn mức 6,5-7,5 pH của hầu hết nước máy và nước đóng chai - đang trở nên phổ biến. Beyoncé đã góp một tay bắt đầu xu hướng năm 2013 khi các báo cáo ghi lại rằng cô đã thêm nước kiềm vào danh sách các vật dụng cần cho chuyến lưu diễn vòng quanh thế giới của mình. Tom Brady là một người nổi tiếng khác, cũng tuyên bố tình yêu của mình dành cho nước kiềm. Theo dữ liệu từ Tập đoàn Tiếp thị Đồ uống – một tập đoàn nghiên cứu và tư vấn, thị trường nước kiềm đã phát triển từ ngành kinh doanh trị giá 47 triệu đô la vào năm 2014 lên thành 427 triệu đô la vào năm 2017. Dự kiến giá trị này sẽ tăng lên thành 687 triệu đô la vào cuối năm 2018. 

Có rất nhiều thương hiệu nước kiềm trên thị trường, như Core, Essentia và Alkaline88. Essentia có độ pH 9,5, đạt được sau quá trình ion hóa nước thường, loại bỏ các thành phần axit. Essentia được tuyên bố giúp việc hydrat hóa tốt hơn. Trong khi đó, Alkaline88 có độ pH là 8,8, được nghiên cứu và phát triển để đạt được sự cân bằng tối ưu cho cơ thể. 

Tại sao uống nước có độ pH cao hơn sẽ tốt hơn cho bạn? Tiến sĩ Tanis Fenton – một giáo sư kiêm nhiệm tại Đại học Calgary và đồng thời là nhà phân tích căn cứ của Hiệp hội Chuyên gia Dinh dưỡng Canada, nói với tôi rằng các tuyên bố tiếp thị về nước kiềm dựa trên một giả thuyết cũ, được gọi là giả thuyết “tro axit” (acid-ash). Giả thuyết này cho rằng việc ăn một số thực phẩm nhất định như thịt, sữa và trứng sẽ tạo ra tro axit trong cơ thể, làm tăng nồng độ axit của bạn và gây ra những ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, như loãng xương.

Nước kiềm Essentia. Ảnh: BFA / REX / Shutterstock

Vào năm 2002, Robert O Young - một bác sĩ y học thay thế, đã đưa ra giả thuyết tro axit vào chế độ ăn kiềm kỳ lạ, cùng một series sách nổi tiếng “Phép lạ pH”. Theo những cuốn sách này, chế độ ăn kiềm có thể điều trị mọi bệnh tật, từ tiêu hóa kém đến ung thư. Tuy nhiên, Young đã bị kết án ba năm tù vào năm 2017 vì hành nghề y mà không có giấy phép.

Trong khi nhiều người đang nói về những lợi ích của việc tăng mức độ kiềm trong cơ thể suốt nhiều thập kỷ qua, Fenton nói rằng niềm tin này không có bất kỳ bằng chứng khoa học nào làm cơ sở. Fenton đã phân tích các nghiên cứu về mối liên hệ giữa nước kiềm và việc điều trị ung thư, và thấy rằng trong khi chỉ có một số nghiên cứu khoa học chất lượng thấp nói về lợi ích đối với sức khỏe của nước kiềm, thì không có bằng chứng chắc chắn nào về việc nước kiềm có thể giúp điều trị ung thư.

Hơn nữa, Fenton nhấn mạnh, bạn không thể thay đổi độ pH của cơ thể chỉ bằng cách uống nước kiềm: “Cơ thể của bạn điều chỉnh pH trong máu ở một phạm vi rất hẹp, bởi vì tất cả các enzyme của chúng ta được phát triển để hoạt động ở pH 7,4. Nếu độ pH của chúng ta thay đổi quá nhiều, cơ thể chúng ta sẽ không thể sống được”. 

Mặc dù bạn không thể thay đổi độ pH của máu, nhưng chế độ ăn uống của bạn lại ảnh hưởng đến độ pH trong nước tiểu. “Hầu hết mọi người đều có nước tiểu pH khoảng 6, có tính axit”, Feton giải thích. Tuy nhiên, “điều đó không phải là vấn đề, vì nó cho thấy thận của chúng ta đang hoạt động”. Vì vậy, trong khi uống nước kiềm có thể làm cho nước tiểu bớt tính axit hơn, nhưng việc này không thực sự tạo ra sự khác biệt nào. Nước kiềm là một giải pháp cho một vấn đề không cần giải quyết, và khiến bạn tốn kém chi phí không cần thiết. 

Nếu lợi ích của nước kiềm không có căn cứ khoa học thì tại sao nó lại phổ biến đến vậy? “Vì những thông tin về nó nghe có vẻ hợp lý” - Tim Caulfield – tác giả của “Is Gwyneth Paltrow Wrong About Everything?” – cuốn sách bóc trần sự thật đằng sau những lời khuyên về sức khỏe của những người nổi tiếng, cho hay. “Đây là một ý tưởng nghe có vẻ khoa học và có sức hấp dẫn trực quan. Nước kiềm cũng là một phần của ngành công nghiệp chăm sóc sức khỏe trị giá hàng tỷ đô la, phần lớn được xây dựng dựa trên việc tiếp thị các sản phẩm và thói quen không có căn cứ khoa học. Trong ngành công nghiệp ấy, có một khát khao không thể chối cãi được tồn tại, đối với các cách thức mới và độc đáo, giúp tăng cường sức khỏe và tránh bệnh tật”. 

Lucie Greene, Giám đốc toàn cầu của một nhóm xu hướng và hành vi người tiêu dùng tại công ty quảng cáo J Walter Thompson cho biết, cũng như việc dấy lên làn sóng chăm sóc sức khỏe, nước kiềm cũng là một phần của sự gia tăng những “hiểu biết sành sỏi” về nước. Gần đây, nước đóng chai lần đầu tiên trong lịch sử trở thành thức uống số một ở Mỹ, vượt qua soda – thức uống đang giảm dần về mức độ phổ biến. 

“Hiện tại, chúng tôi đã thấy nhiều xu hướng và thông tin quảng cáo về nước.” – Green giải thích qua email. “Từ “nước thô” (nghĩa đen là nước từ mặt đất) được phổ biến bởi những người ủng hộ trong lễ hội Burning Man tại Thung lũng Silicon, đến nước có chất điện giải. Hiện nay, còn có cả nước khoáng hợp quy với đạo Hồi (Halal). Và các loại nước đã được cấp chứng nhận là có các tính chất và lợi ích đặc biệt, như Oxigen - thương hiệu nước có oxy tuyên bố sẽ tăng cường lợi ích của nước bằng cách khai thác O4 – phân tử đặc biệt mang theo một lượng oxy tập trung”. 

Greene cũng cho rằng Instagram đã tăng tốc đáng kể các xu hướng về thực phẩm, đồ uống và sức khỏe. Chúng ta đang thấy các sự việc trở thành xu hướng toàn cầu với tốc độ nhanh hơn nhiều so với trước đây. Các thương hiệu như Essentia đã tận dụng điều này với các hoạt động tiếp thị khác nhau, như influencer marketing và truyền thông trên mạng xã hội. 

Tuy nhiên, nếu nước kiềm chỉ là mốt không có cơ sở khoa học, vậy còn những người như bạn tôi - Kate, những người khăng khăng họ cảm thấy lợi ích của nó thì sao? 

Tiến sĩ Fenton cho rằng có thể họ đã uống nhiều nước hơn trước đây, và đó không phải là điều xấu. Ngoài ra, cô ấy cũng nhắc đến một điều đáng lưu ý: “Bạn có từng nghe nói về hiệu ứng giả dược không?” 

Nguồn: Arwa Mahdawi, The Guardian, 29/10/2018